Iñaki Madariaga gure psikiatrak gaixotasun mental larria duten presoen zaurgarritasunaz ohartarazi du
Iñaki Madariaga psikiatrak, Ospitalarioak Fundazioa Euskadiko Lege Psikiatriako Unitateko arduradunak, buruko nahasmendu larriak izanik espetxean dauden pertsonek pairatzen duten zaurgarritasunaz ohartarazi zuen atzo. “Sozialki inor babesik gabe badago, haiek dira”, adierazi zuen Sant Boi de Llobregaten Espetxeko Osasun Mentaleko I. Jardunaldian, Parc Sanitari Sant Joan de Déuk antolatuta.
“Nahasmendu mental larria arlo penalean: arreta sanitario eta judizialaren ereduaren erronkak eta errealitateak” izeneko mahaian emandako hitzaldian, Madariaga doktoreak adierazi zuenez, preso horiek espetxean jasotzen duten arreta “ez da bereziki mesedegarria”; patologia mentalen bat duten eta askatasunik gabe dauden pertsonak 59.000 inguru dira, eta horietatik 4.000 inguruk gaixotasun psikiatriko larriak dituzte.
Gure psikiatrak azaldu zuenez, Lege Psikiatriako Unitateak 20 ohe ditu, duela hamabi urtetik dago martxan, eta gaixotasun mentalaren ondorioz delitu larriak egin eta epai judizial bidez ezarritako segurtasun neurria betetzen ari diren pazienteak hartzen ditu. Kasu horietan, helburua da pazientea ospitale ingurune batean klinikoki egonkortzea, ondoren unitate konbentzional batera eramateko edo, ezegonkortasunak jarraitzen badu, zentro zibil batera.
Madariaga doktoreak nabarmendu zuen osasun arloko langileek pazienteak osotasunean kudeatzen dituztela, eta ez dela beharrezkoa izan Ertzaintza edo antzeko polizia kidegoen esku hartzea: “Inoiz ez dute sartu behar izan”.
Espetxeko osasun mentala: legearen eta medikuntzaren artean
Mahai inguru berean, Susana Lopez Bartzelonako Fiskaltzako Espetxe Zaintza Zerbitzuko fiskalak azpimarratu zuen delitu baten ondoren bi bide juridiko daudela: zigorrak eta segurtasun neurriak. Azaldu zuenez, azken horien xedea da gaixotasun mental baten testuinguruan delituak egin eta, tratamendu egokirik jasotzen ez badute, arriskuak dituzten pertsonak sendatzea edo inokulizatzea.
Gogorarazi zuenez, segurtasun neurriek erakunde batean barneratzea ekar dezakete –zentro psikiatrikoetan, hezkuntza berezikoetan edo mendekotasuna gainditzeko zentroetan–, eta erantzukizun kriminaletik salbuetsita dauden pertsonei zuzenduta daude. Espainian espetxeko hiru unitate psikiatriko bakarrik daude: Alacanten, Sevillan eta Katalunian (Brians 1), baina Lopezek azpimarratu zuen Arartekoak gomendatu duela azken hori kartzelaren esparrutik kanpo kokatzea, izaera asistentzialari lehentasuna emateko.
Fiskalak ondorioztatu zuenez, “medikuak dira osasun mentalaz ulertzen dutenak, ez legelariak”, eta deitoratu zuen batzuetan ikuspegi klinikotik egokiena dena “ezin dela legez aplikatu”.
Auzitegi medikuntzaren zeregina
Luis María Planchat doktoreak ere parte hartu zuen, Kataluniako Institut de Medicina Legal i Ciències Forenseseko (IMLC) auzitegi medikuak, eta arlo penalari lotuta egonik gaixotasun mentalak dituzten pertsonen ebaluazioan egindako lana azaldu zuen. Epaileek edo fiskalek eskatuta, haien osasun egoerari, autonomia funtzionalari, arriskugarritasunari edo patologiaren eta espetxeko bizitzaren arteko bateragarritasunari buruzko txostenak egiten ditu.
Planchatek elkarrizketa klinikoa defendatu zuen diagnostikorako funtsezko tresna gisa, eta gogorarazi zuen bere zereginen artean dagoela baloratzea ea gaixotasun mental bat izateak presoari eragozten dion betetzen duen zigorraren zentzua ulertzea.
