Uhalak hartzea zaldiak gidatzea baino gehiago denean

Asteazken goiza da, eta Arrasateko Ospitalarioak Fundazioa Euskadiko sei pazientek osatutako talde bat Zabolain zalditegira iritsi da, Larragain mendiaren magalean, zaldiekin landutako terapia saio batean parte hartzeko. Jarduera Udalaitz mendigunerako bista paregabeekin egiten da, aire zabalean, eta Fundazioko Errehabilitazio eta Dinamizazio Zerbitzuko taldeak nahasmendu mentala edo desgaitasun intelektuala duten pertsonekin antolatzen duenetako bat da.

Parte hartzaileak zalditegiak berak dituen ibilgailuetan jaso dituzte, bera arduratzen baita Ospitalarioak Fundazioa Euskadiko ospitaletik eramateaz, Gesalibar auzoan, bi kilometro eskasera. Behin Zabolainen, taldea zentroko kideekin elkartzen da, eta saioa planifikatu, zaldiak esleitu eta lanerako bikoteak antolatzen dituzte. Hortik aurrera, mugimendua hasten da: zaldiak kanpora atera, orraztu, zurda eta isatsa askatu, apatxak garbitu, uhaleria prestatu eta zelatu, bikote bakoitzeko zalditegiko begirale baten laguntzarekin (zentroak ekinoterapian eta gizarte integrazioan espezializatutako langileak ditu). Gainera, Ospitalarioak Fundazioa Euskadiko bi begiralek ere laguntzen diete.

“Bikoteak aldatuz doaz, ez duzu beti lagunekin edo zure gustuko norbaitekin lan egiten, eta erabaki bateratuak hartu eta akordioak lortu behar dituzu –azaltzen du Judy Biallosterskik, Zabolain zalditegiaren jabeak–. Hori ere ikaskuntzaren parte da, eta harreman sozialetarako jarraibideak ezartzen laguntzen die”.

Zaldi guztiak ez dira berdinak: pertsonak bezala, bakoitzak bere izaera eta historia du, eta horrek eragina du norbait hurbiltzen denean edo zerbait egin dezaten lortzen saiatzen denean izango duten jokabidean. “Berez, zaldi guztiak nobleak dira, baina gehien interesatzen zaiguna da pertsonekin nolako harremanak dituzten –azaltzen du Judyk–. Erosi ditudan zaldi batzuek tratu txarrak nozitutakoak ziren, eta, horregatik, gizakiekin beldurtiagoak izan daitezke, nahiz eta gainean ibiltzeko onak izan. Saio horietarako, maneiua ondo onartzen duten zaldiekin lan egiten dugu, jakin-mina dutenekin, pertsonengana hurbildu eta ukitzen uzten dutenekin, beldurtzen ez direnekin… “.

Iragan zaila atzean utzita

Baina, pertsonek bezala, zaldiek ere iragan zaila atzean utzi eta bizitza berria izan dezakete: Ypsiren kasua da. “Iritsi zenean –kontatu digu Judyk–, pentsaezina zen terapia talde batean egon zitekeela. Baina konfiantza hartzen joan da, egokitzen, eta gaur egun horrelako zereginetarako animaliarik seguruena da. Ez du pauso faltsurik ematen, ez da ezerekin beldurtzen, pertsonak ezin hobeto onartzen ditu…”.

Zaldiak prest daude eta pistara irten dira. Ekintza oinez zein zaldi gainean garatzen da, koordinazioa, oreka, kontzentrazioa eta komunikazioa uztartzen dituzten ariketekin. “Norbaiten hasiera bada, zaldia da gidaria. Baina iristen da une bat non pertsonak gidatzen duen, eta horrek asko indartzen du autoestimua”, gehitu du Judyk.

Pazienteek zaldia garbitzen eta prestatzen pasatzen duten denbora mugimenduan dabiltzan denbora bat da, ariketa fisikoa egiten, eta zaldiketak behartzen duen posizioak ere onura fisiko eta motorra dakar, eta oreka eta koordinazioa hobetzen dira.

Ariketetan autoestimua eta osagai fisikoa hobetzeaz gain, Amaia Segovia Errehabilitazio eta Dinamizazio Zerbitzuko koordinatzaileak jardueraren beste onura batzuk nabarmendu ditu. Astero bertaratzeko konpromisoa hartze hutsak errutina egonkorrak sortzen laguntzen du, baina motibazioa ere sustatzen du, asko gozatzen duten eta ohiko ingurutik kanpo garatzen den jarduera delako.

Trebetasun sozialak dira indartzen diren beste arlo bat, “ez bakarrik helburu komun batekin bikoteka lan egiten dutelako, baizik eta zentroko langileekin harreman hurbila ezartzen delako, edo instalazioen beste erabiltzaile batzuekin bat egiten dutelako”, Amaiak azaltzen duenez. “Prestatzeko denboran eta gainean ibiltzeko denboran kontzentrazioa eta arreta eskatzen zaie, errutinak edo prozedurak buruz ikastea praktikatzen dute, eta erabakiak hartu behar dituzte, batzuk adostuta eta beste batzuk banaka, eta hori oso positiboa da”.

Emozioak autorregulazioa

“Zaldiekin hain harreman hurbila izateak –jarraitzen du– eta haiekin harremanak izateko moduak animalien portaeran eragin handia duela ikusteak emozioak autorregulatzen laguntzen du, eta ongizate sentsazioa ematen die. Zaldiak nola dauden arduratzen dira, oso harreman polita ezartzen dute haiekin”.

Zaldiketa bi txandatan egiten da, eta paziente bakoitzak bere esperientziaren arabera egiten du. Gaur, Andrea lehen aldiz igo da zentroko begiraleetako batek lagunduta, eta Pili, berriz, aise dabil, zuhurtziaz bada ere. Beste batzuek, esaterako Jonek edo Iñakik, beteranotasuna erakutsi dute ariketak erraztasunez eginez eta pistan trostan segurtasunez ibiliz. Bigarren txandaren ondoren, zalditik jaitsi, zelak askatu eta berriz ukuiluetara gidatzeko unea da.

Saio bakoitzean ikasgaiak gehitzen dira: gainditzen diren beldurrak, desagertzen diren zalantzak, segurtasuna irabazten duten keinuak. Eta zaldiak beren boxetara eta taldea ospitalera itzuli arren, bizitakoa esperientzia esanguratsu gisa txertatzen da egunerokoan, axola eta motibatzen dien zerbait, errehabilitazioaren bidean laguntzen diena.